Filmmakers, crowdfunding en affectieve arbeid 

door: Marit Evers MA

Voor filmmakers is crowdfunding één van de manieren om het maken van een film te bekostigen. In Nederland kunnen filmmakers gebruikmaken van het crowdfundingplatform CineCrowd (sinds 2022 opgegaan in Voordekunst). Makers kunnen de crowd hier om financiering vragen voor films in de breedste zin van het woord: van een videoclip tot een speelfilm. Voor elke vorm van financiering gelden eigen implicaties. Zo heeft een filmmaker bij een gecrowdfund project over het algemeen meer vrijheid dan wanneer dit zou zijn bekostigd door een omroep. Tegelijkertijd moet een maker veel tijd investeren in het vinden van een community die het project wil financieren. In haar scriptie voor de master Kunstbeleid en Kunstbedrijf deed Georgie Kusbiantoro in 2021 onderzoek naar hoe filmmakers de vaardigheden en strategieën ervaren die komen kijken bij het crowdfunden van een film. 

Affectieve arbeid 

De scriptie vertrekt vanuit het inzicht dat filmmakers door hun crowdfundingcampagnes een relatie aangaan met hun gevers. De meeste gevers doen niet alleen een financiële bijdrage, maar zijn tijdens het hele proces betrokken, tot op het moment dat de film in de bioscoop wordt getoond. Voor de totstandkoming van zo’n relatie moet ook werk geleverd worden: filmmakers moeten zogenaamde ‘affectieve arbeid’ verrichten, wat inhoudt dat ze voor de totstandkoming van de relatie een emotionele ervaring proberen te creëren bij hun gevers. Er wordt vervolgens gesteld dat affectieve arbeid een rol speelt binnen drie onderdelen van het crowdfundingproces van filmmakers: het maken van impact, het vinden van doelgroepen en het communiceren met het publiek.  

Vrijheid en ongemak 

Kusbiantoro interviewde acht filmmakers die documentaires maakten en deze financierden via CineCrowd. De filmmakers blijken een positief gevoel te hebben overgehouden aan crowdfunding, vanwege de (creatieve) vrijheid die de opbrengst van het crowdfunden biedt: er is geen hogere organisatie met een bepaalde agenda die hun project financiert. Daarnaast zien ze dat ze al een publiek hebben opgebouwd vóórdat de film is uitgekomen, omdat de donateurs vanaf het moment dat ze een bijdrage hebben gedaan, betrokken zijn gebleven tot het eindproduct. Tegelijkertijd ervaren ze de affectieve arbeid die nodig is voor het behouden van de relatie met de gevers als erg belastend. De makers stelden bijvoorbeeld nieuwsbrieven op en waren veel tijd kwijt aan het bijhouden van hun socialemediakanalen. Meerdere filmmakers geven aan van tevoren weinig kennis te hebben gehad over affectieve arbeid, waardoor ze zich oncomfortabel voelden in de rol van een maker die emotionele ervaringen probeert te ontlokken bij gevers. Bovendien zeggen ze zich verkeken te hebben op de hoeveelheid tijd die deze arbeid kostte. Het voelt voor hen vaak alsof ze veel onbetaald werk hebben moeten doen. 

Lokaal en maatschappelijk 

Binnen de documentairemakers maakte Kusbiantoro onderscheid tussen makers die een lokaal thema hadden en degenen die een maatschappelijk thema aan de kaak stelden. Deze tweedeling is gekozen omdat er bij lokale thema’s al een bepaalde community rondom het onderwerp bestaat, en bij maatschappelijke thema’s niet. Hierbij keek Kusbiantoro of er een verschil te zien was in de manier waarop affectieve arbeid werd ingezet. In deze vergelijking blijkt dat er vooral veel overeenkomsten te zien zijn. Wat wel opvalt, is dat ‘het maken van impact’ een veel grotere rol speelt bij de makers van maatschappelijk gethematiseerde documentaires. Niet alleen met het eindproduct van de film proberen de makers impact te maken, ook daarvoor al is dit van groot belang. Een vorm van affectieve arbeid is ‘intieme affectieve arbeid’ waarbij makers intieme informatie delen en zo een gevoel van nabijheid creëren. Zo was er een maker die een documentaire maakte over mentale gezondheid en in haar wervingsvideo voor de crowdfunding veel persoonlijke informatie deelde op dit gebied. Op deze manier hoopte ze potentiële gevers te raken en zo aan zich te binden.  

Lees meer over affectieve arbeid van filmmakers bij crowdfundingprojecten in Je zou er bijna een extra persoon op moeten zetten: Een onderzoek naar de ervaringen van filmmakers met affectieve arbeid bij crowdfunding (2021). De scriptie van Georgie Kusbiantoro vind je hier.