Prof. dr. Helleke van den Braber is per 1 januari 2020 aangesteld als hoogleraar Mecenaatstudies, vanwege Stichting Geef om Cultuur. De leerstoel is ondergebracht bij het Departement Media- en Cultuurwetenschappen.

Mecenaatstudies

Het interdisciplinaire veld Mecenaatstudies onderzoekt geefrelaties tussen kunstenaars en culturele instellingen enerzijds, en weldoeners anderzijds. Mecenaat is een spel van geven en nemen dat zijn eigen rituelen, ideaalbeelden, taboes en gevoeligheden kent. De leerstoel Mecenaatstudies is ingesteld om deze complexe culturele praktijk in kaart te brengen en te duiden.

Met zijn focus op mecenaat en cultuurfinanciering beslaat de leerstoel een breed terrein aan thema’s: cultuurparticipatie, erfgoed, burgerschap en identiteit in breed cultuurhistorisch, politiek en sociaaleconomisch perspectief.

Onderzoek vanuit de leerstoel

Het onderzoek dat vanuit de leerstoel Mecenaatstudies wordt gedaan gaat uit van de volgende basisdynamiek van de mecenaatrelatie: er staat een weldoener tegenover een kunstenaar, en zij werken samen – in wederkerige uitwisseling en interactie – aan het maken, presenteren of verspreiden van kunst. Het onderzoek naar mecenaat draait om de vraag hoe die wederkerige uitwisseling precies werkt. Die vraag staat niet op zich, maar bouwt voort op twee onderliggende vragen: wat is kunst (ons) waard? en wat maakt (het creëren van) kunst mogelijk?

De leerstoel ziet mecenaat als een culturele praktijk. Het onderzoek beperkt zich dan ook niet tot onderzoek naar gevers en ontvangers, maar richt zich ook op vragen rond concepten als waarde, profijt, identiteit, legitimatie, inclusiviteit en exclusiviteit.

Uitgangspunten leerstoel

De leerstoel vertrekt vanuit de gedachte dat mecenaat draait om het (met vallen en opstaan) mogelijk maken van kunst. Vanuit die opvatting werkt de leerstoel in zijn onderzoek met vier uitgangspunten.

Uitgangspunt 1: onderzoek naar mecenaat richt zich op alle dimensies van de mecenaatspraktijk. Het focust op de mecenas, oftewel donateur, ‘vriend’ of crowdfunder; op de kunstenaar of culturele organisatie; op de impact die hun interactie op het kunstwerk (of dat wat getoond, gespeeld of gepresenteerd wordt) heeft, en op de vraag hoe dit alles met elkaar samenhangt.

Uitgangspunt 2: onderzoek naar mecenaat vertrekt vanuit het idee dat mecenaatsrelaties wederkerig zijn. Beide partijen investeren, en beide partijen profiteren. In die uitwisseling zoeken gever en ontvanger naar balans. Het kunstwerk speelt daarbij een bemiddelende, maar soms ook polariserende rol.

Uitgangspunt 3: de relatie tussen mecenas en kunstenaar is lonend en vruchtbaar, maar tegelijk beladen en precair. Gevers en ontvangers hebben bij hun relatie zowel veel te winnen als te verliezen. De ruil die ze met elkaar aangaan kan lukken, maar – zo leert de geschiedenis – ook mislukken.

Uitgangspunt 4:  wat onderzocht moet worden is hoe beide partijen er, in heden en verleden, in slagen hun pogingen tot uitwisselingen én de schermutselingen die daaruit voortkomen productief te maken.