Blog
Kunstfotografie en belastingvermindering
door: Elle Zwinkels MA
Binnen de Europese Unie geldt een verminderde belasting op het importeren van kunst. Onder bepaalde voorwaarden kan kunst ofwel voor een verlaagd, ofwel zonder belastingpercentage verhandeld worden. Als een Nederlandse artiest een kunstwerk voor €1000 verkoopt, hoeft de koper dus niet 21%, maar 9% van die €1000 als belasting erbij te betalen. Hoewel deze regeling gezond lijkt voor de kunsthandel, valt dat in de praktijk soms toch tegen – bijvoorbeeld bij fotografie. Volgens Sigrid Hemels heeft dat te maken met de verschillen in de definities van kunst tussen de Europese wetgeving (de VAT Directive) en kunstprofessionals. Het gaat hier om het verschil tussen artistieke en commerciële fotografie. De vraag is dan: staan de vereisten van de belastingsvermindering duidelijk in de VAT Directive? En, zelfs als dit te herleiden is, weerspiegelt de VAT Directive de realiteit dan wel goed? Met die vragen start Hemels haar onderzoek naar een uitspraak van de Court of Justice of the European Union (ECJ) uit 2019.
Kunstfotografie
Van oudsher is de belastingvermindering van kunstfotografie een omstreden onderwerp. Hemels haalt bijvoorbeeld de Raab-casus aan, waarin het ECJ van mening was dat fotografie geen kunst is: het origineel zal altijd het resultaat zijn van een technisch proces en niet van de hand van de kunstenaar. Opvallend, vindt Hemels, want in andere zaken was dit dilemma van technologische vooruitgang in kunst geen probleem. Zo vond het ECJ elders dat de import van een abstract beeld wel belastingvermindering verdiende, want het kunsttype “sculpturen” moest worden toegepast op alle driedimensionale kunstwerken, ongeacht de productie. Waarom, vraagt Hemels zich af, kreeg kunstfotografie niet diezelfde ruimdenkende interpretatie?
Artistiek karakter
Tegenwoordig is fotografie als kunstvorm opgenomen in de VAT Directive, die een uitgebreide lijst met verschillende typen kunst omvat (punt 7). Dat fotografie toch nog lastig te beoordelen is, wordt duidelijk uit een uitspraak van de ECJ uit 2019 over punt 7. In deze zaak oordeelde het Franse gerechtshof dat commercieel fotografiebedrijf Regards geen recht had op belastingvermindering vanwege een gebrek aan originaliteit in de foto’s. Bovendien ontbrak ook het artistieke doel dat foto’s hiervoor moeten hebben, vond het Franse gerechtshof. Het ECJ opperde daarentegen dat de VAT Directive niet een artistiek karakter van de foto, maar van de maker vereist. Iedereen die een foto maakt die voldoet aan de VAT Directive, is een kunstenaar, zo stelde het ECJ. Hemels plaatst echter vraagtekens bij dit argument. Ze stelt dat veel kunstprofessionals vinden dat zij de kunst maken, in plaats van dat de kunstproductie hen kunstenaar maakt. Kunstfotografen halen het object voor hun kunstwerken immers uit de dagelijkse context. Een ander argument van het ECJ was dat het beoordelen van sommige foto’s moeilijker wordt als het artistieke karakter betrekking zou hebben op de foto. Hoe onderscheid je immers een bruiloftsfoto van een foto met daarop een bruid voor kunstdoeleinden? Volgens Hemels is dat echter minder lastig dan gesteld hier. Tussen deze twee soorten foto’s bestaan grote verschillen in de prijs, de markt voor zulke fotografie en de doelgroepen. Het Franse gerechtshof wees de belastingsvermindering dus terecht af, vindt Hemels.
Kunstwaarde beschermen
Op basis van deze en nog meer argumenten concludeert Hemels dus dat de uitspraak van de ECJ over de Regards-zaak de VAT Directive interpreteert op een onconventionele manier. Als de wet echt bovenstaande claims inhoudt, dan houdt de regeling onvoldoende rekening met de praktijk van kunstfotografie. De uitspraak van het ECJ heeft als gevolg dat sommige commerciële foto’s – te koop voor lage prijzen, niet in musea vindbaar – nu profiteren van de belastingvermindering, terwijl andere hier niet voor in aanmerking komen. Tot slot vindt Hemels het schrijnend hoe deze interpretatie kunstfotografie gelijkstelt aan sommige commerciële foto’s. De VAT Directive zou juist de kunstwaarde moeten verduidelijken en beschermen.
